Hiểu và Tìm-Hiểu

Mình đang phân tích chương trình học nên bị quay quắt với một số từ ngữ sử dụng trong những văn bản này. Trong đó có động từ Hiểu. Tạm dịch thành tiếng Anh là Understand (hay Figured out? Find out?)

Mình biết câu nói cửa miệng của nhiều giáo viên mới vào nghề khi giảng bài trước học sinh sẽ là “hiểu không? hiểu chưa?”. Vì sao vô thức nói vậy thì mình cũng không biết. Có thể là họ chưa tự tin.

Theo mình, Hiểu (ngoài lề ủa đã bao giờ bạn lặp đi lặp lại một từ và thấy từ đó … lạ đi trong tâm trí mình chưa?) là động từ mô tả kết quả của một quá trình. Khi mình HIỂU tức là có gì đó thông suốt, có kết nối hai hay nhiều thứ vốn lạ lẫm trong tâm trí thì giờ quen thuộc. Cảm giác vỡ oà sung sướng đó tiếc thay lại chỉ xảy ra trong đầu một người, bị tóc và hộp sọ che hết mất rồi.

Nhưng mà khi viết mục tiêu chương trình học, từ HIỂU này gần như … vô tác dụng trong việc định hướng cả người học lẫn người dạy.

Ví dụ: nếu chương trình học ghi “người học HIỂU ĐƯỢC con người lẫn con cá cần mở mang.”

Phong ba bão táp tiếng Việt một chút: “hiểu” là động từ, “hiểu được“ là tính từ.

Nhưng làm sao biết người học ĐÃ HIỂU ĐƯỢC CHƯA? Quá trình này diễn ra trong đầu họ mà? Lúc này, chúng ta có nhu cầu dịch sự HIỂU này ra thành hành vi nhìn thấy được, để có thể tạm tin rằng khi người học THỰC HIỆN ĐƯỢC một số hành vi nhìn thấy được này thì chứng tỏ là họ đã HIỂU ĐƯỢC.

Tóm lại, theo mình thì HIỂU là một động từ chỉ kết quả của một quá trình.

Câu hỏi mình đặt ra là: quá trình dẫn đến sự HIỂU gọi tên là gì? Hoặc một cách hỏi khác, ĐỘNG TỪ nào phù hợp để nói về sự bắt đầu của quá trình này?

Ờ thì, mình đoán là … TÌM HIỂU (tìm sự HIỂU).
Dịch tìm hiểu ra tiếng Anh như nào? Inquiry? Investigate? Make sense of something? Go figure?

Có lẽ đó là lí do vì sao mình hơi “khó hiểu” =))) khi ai đó nói phải “HIỂU MÌNH, HIỂU Ý NGHĨA CUỘC ĐỜI“.

Ủa, HIỂU MÌNH là làm được gì? Nhiều khi chỉ người HIỂU mới biết, chứ đem cho lời khuyên hoặc dạy cho người khác khó lắm.

Hmm.

The Too Blue Scientist