Chào Vườn Xả. Chào Linh – Người săn sóc Vườn,
Anh là Hai En, viết thư này từ Sài Gòn, sau khi rời khoá Giao tiếp Trắc ẩn ở Vườn Xả cho nội bộ Tô Đậm.
Ngày mới đến Vườn cho tới đêm hôm rời đi, trên xe ngồi cạnh bác tài taxi, anh hay được hỏi ủa này là chỗ nào vậy em, mới hả? Sau đó, anh đều cố gắng nhấn mạnh rằng Vườn không phải một chỗ ở kiểu homestay đơn thuần: “Chỗ này hơn thế nhiều anh ạ.”
Hôm qua, sau buổi meet-up hai tiếng hào hứng với một Tô Đậmer, anh về căn hộ có ban công view sông Sài Gòn =)) ngồi yên lặng chút xíu. Anh để ý tai mình bắt lấy một cái rung chạy ngầm, làm nền cho những thanh âm phút chốc lại choé lên khác. Tiếng xe cộ ở Sài Gòn luôn brừ brừ âm ỉ. Anh à lên trong đầu một tiếng, hiểu ra lí do cho cái trong vắt ở Vườn Xả. Vườn không có tiếng xe, thành ra không gian nhẹ đi và thoáng ra bao nhiêu.
Anh nghĩ ngoài anh, mọi người trong nhóm Tô Đậm ở đây đều quý em Linh. Tụi anh cắp lòng đi học Giao tiếp Trắc ẩn ở Vườn. Nặng lòng với cảm xúc và câu chuyện của mình, của nhau. Tụi anh đã rất cần được hỗ trợ. Hình như Linh hiểu nhu cầu này nên đã rất chu đáo và quan tâm. Tấm lòng của Linh giúp tụi anh no lòng, sướng.
Anh thích cách mọi người ở đây, em hay anh Valentia, nói về chiếc vườn rừng của mình với ánh mắt long lanh. Tụi anh được hưởng lợi từ sầu riêng, gấc, sake, của vườn nhà tới vườn hàng xóm. Anh nhớ mãi biểu cảm mất gin sầu riêng của chị Trang, một biểu cảm đẹp em thấy không?
Ở Vườn Xả, anh đi ngủ khi nghe thấy thạch sùng chắt lưỡi nhiều chuyện, cùng với bốn tiếng tắc kè tắc kè tắc kè tắc kè nhỏ dần không thiếu phát nào. Sáng ra, anh được gọi dậy sớm trong tiếng chuông chậm của em, vui tai mà hiệu quả phết. Trong tiếng chim hót, cây rung lắc, mưa trên tán lá và mái tôn. Trong tiếng vo ve của côn trùng, thỉnh thoảng tiếng chó rông theo hội vừa sủa vừa chạy góp vào. Trong tiết lạnh ẩm, choàng chăn, anh mắt nhắm mắt mở đi xuống Nhà Gió để ngồi thiền 30 phút sáng. Anh hay ngồi cửa chính, trước khi khép mắt vào thiền thì kịp ghi nhớ khung cảnh bầu trời xanh dương bao lấy quả đồi của Vườn, tỉnh hẳn. Tự thấy mình gần thiên nhiên vô cùng. Ui da, muỗi chích.
Tiếng chuông kết thúc vang lên, mọi người hít hà hơi thở cuối sâu thành tiếng rồi cúi gập người cảm tạ điều gì đó. Xong nghe nhiếp ảnh gia Mắt Bét, thiền trên chiếc thảm yoga bên cạnh, khoan khoái mô tả màu lá cây xuyên qua ô cửa mica nhoè đi, anh thích mê. Tất cả hình trong thư này đều chụp bởi Mắt Bét đấy.
Nhờ Linh mà tụi anh có được trải nghiệm học-hành tốt nhất như những người khách. Khách nhưng không bàng quan, tụi anh cũng được em nhắc nhớ về lời mời thực hành mỗi ngày ở Vườn như thành viên trong nhà. Cùng nấu ăn cho 11 con người. Cùng rửa vài chậu chén bát mà tới khi lau khô tay xong xuôi cũng là lúc kể hết một khúc đời người. Cùng Khang xách xô rác hữu cơ ra đổ vào hố ủ phân tự nhiên sau vườn cũng là một cuộc đi siêu vui. Anh ôn việc phân loại rác đã quen ba năm qua mà về nước mấy tháng bị mai một.
Vòng Tròn của Giao tiếp Trắc ẩn tôn trọng người học. Ngay phút ban đầu của lớp học, tụi anh đã được hỏi thăm về nhu cầu của mình và của nhóm, và xem mình có thể chủ động hỗ trợ ai điều gì dù bé tí. Nhu cầu này không phải kiểu “muốn học kĩ năng abc, sau khi học xong thì sẽ xyz” đâu. Không. Mà là những nhu cầu thoạt chả thấy liên quan gì đến khoá học kìa: muốn nghỉ ngơi, muốn ăn gì, uống gì, muốn được mát-xa, muốn tập yoga, muốn ngủ … Anh kiểu why the face? Ủa, my mind is blowing bùm bùm. Các Faci và mọi người trong vòng tròn đang lắng nghe những nhu cầu có vẻ tiểu tốt của mình, và còn dành thời gian để làm sao cả bọn có cơ hội được đáp ứng ư?
Tụi anh đang học đấy mà nằm đứng ngồi, xoay trái phải liên tục. Như những đứa trẻ 25-30 tuổi, tụi anh uốn éo yoga, từ vẽ mandala vào vở đến xăm trổ lên tay nhau. Ra khỏi lớp, ngoài ánh mắt hơi đỏ hơi sưng, bắp tay vài đứa có hình xăm con rồng con thỏ con mèo, ra điều tự hào lắm. Trong rất nhiều năm đi học, đi dạy của mình, đây là một trong những lớp học anh thích nhất.
Nhìn lại trải nghiệm này trong vai một người làm giáo dục, anh tự hỏi một điều. Khi nói mình đặt người học làm trung tâm (student-centered) thì thật lòng anh đang đặt cái gì của họ vào trung tâm? Nhiều khi, điều anh từng và nhiều người khác thực sự đặt vào là tiêu chuẩn và hình hài mình muốn nhào nặn, định hình lên người học. Anh thấy Giao tiếp Trắc ẩn như các Faci tuyệt vời đã làm khác đi. Ghi nhận nhu cầu thật sự của người học ở giây phút họ ngồi trong vòng tròn. Nhu cầu đang nồng cháy ngay đây này. Còn kĩ năng, kiến thức có được sau khoá học thì sao? Từ từ, để đó đã. Yên tâm.
Anh được dặn nhớ check-in với Nhu cầu của mình thường xuyên, như hồi mới làm quen với Cảm xúc. Gọi tên nhu cầu của mình quen rồi có thể sẽ dễ gọi ra nhu cầu của người khác nữa. Vẻ bề ngoài, cách bày tỏ của chúng ta có thể chọi nhau. Nhưng sâu thẳm bên trong, nhu cầu của ta không mâu thuẫn nhau.
Lớp học Giao tiếp Trắc ẩn này anh học cùng những con người từ Tô Đậm. Những người từ ngày đầu chà nhám tường trắng xoá tóc nhau, anh đã cảm nhận được sự ồ quao mình dành cho họ. Bằng cách nào đó, anh biết mình đang ở trong một vòng tròn tương trợ và tuyệt đối an toàn.
Anh tập lắng-nghe khi họ kể về những khó khăn sâu thẳm trong mối quan hệ công việc lẫn tình thân. Mình nghe thấy họ lúc khó, bên cạnh vẻ xàm lông tào lao thường thấy. Em hiểu cảm giác mình thích, khoái, hay kết một con người vì sự vui vẻ, hài hước hay thông minh, xong rồi biết được phía sau họ là một loạt đổ vỡ, trầy trật, đau thương. That’s another oh quao for me, I must say. Khi nghe-thấy, anh đã không hề ít thích họ hơn mà càng thương, càng cảm phục. Và thứ tình cảm này thật đẹp, our love dành cho người ngoài của đời nhau.
Anh nhớ tiếng tắc kè và tiếng chuông. Có hơi sợ lâu không nghe thấy sẽ quên mất chúng có tồn tại. Anh viết thư để cám ơn Giao tiếp Trắc ẩn x Tô Đậm x Em Linh x Vườn Xả x Tắc kè x Tiếng chuông.
Đấy, đã bảo là nhiều hơn thế mà.
Sài Gòn, tháng 7 năm 22,
Hai En
