Cuối năm nay bận túi bụi chứ không thư thả như 2018 nên phải lùi buổi họp “rút kinh nghiệm” sang đến Tết. Dù luôn tay luôn chân nhưng cũng phải dành ít thời gian để có dịp nhìn lại mình. Tổng kết những điều đã và chưa làm được, thành công và thất bại trong mỗi năm được mình coi là một nghi lễ khá “linh thiêng”. Có điều chỉ vài ba năm gần đây mới giữ nó lại cho riêng mình.

Gặp nhau cuối năm

Dịp năm mới dương lịch, các trang mạng tràn ngập những bài phân tích vì sao mục tiêu đầu năm thường thất bại hay làm sao để thực hiện những việc đã cao hứng đề ra. Mọi góc nhìn khả dĩ nhất đều được mang vào: chòm sao, tâm lý, tử vi, âm dương, ngũ hành, thậm chí là cả khoa học thần kinh. Còn dân gian hình như gọi là Xin, chỉ không biết có được Cho không thôi.

Mình có một góc nhìn khác, chủ động hơn. Mình coi việc này là những giây phút tâm sự tay đôi với bản thân về một năm chiến đấu qua góc nhìn thứ nhất. Tự tổng kết chứ không báo cáo với ai. Việc giữ cho riêng mình là một cái lợi vì không sợ phán xét, không cần viết hay. Không phải tự cao hay tự ti. Tất cả những điều viết ra đều xuất phát từ động lực bên trong cả.

Nếu đạt được mục tiêu nào thì là một điều đáng tự hào. Vỗ ngực tự khen mình, không phải ta đây với ai hay giữ kẽ khiêm tốn làm gì. Còn những mục tiêu không đạt được ắt phải có lý do, viết vài dòng “bênh vực” chính mình. Có mình biết thôi thì lo gì.

2019

Năm ngoái, mình viết vào hai bảng Trello, một bảng tổng kết năm cũ 2018, một bảng đặt mục tiêu cho năm mới 2019. Có những điều cụ thể, tiêu chí đo lường được, có cái không. Tuy kém chặt chẽ như S.M.A.R.T trong mấy cuốn sách self-help, nhưng cũng không tùy hứng mà luôn có lý do đằng sau.

Viết ra xong rồi bỏ bẵng đi một thời gian không đả động tới, không in treo tường, không nhìn hàng ngày hay đọc to ở phố đi bộ. Cuối năm coi lại bỗng giật mình vì đạt được trọn vẹn khoảng 70% mục tiêu. Có những điều ngay tại thời điểm viết ra mình còn chưa thấy đường đi, vậy mà cuối cùng vẫn đạt được. May ghê. Tự nhiên ngồi nghĩ mình đã khắt khe với bản thân thế nào khi mỗi thời điểm trong năm đều tin rằng mình chưa đủ cố gắng.

Đặt câu hỏi để trò chuyện và trung thực với bản thân bằng cách này hay cách khác, viết ra mục tiêu và lý do có thể đã ngấm ngầm thôi thúc mình làm điều gì đó. Dần dần, mình thấy lợi ích của việc ghi chú và phản tư sau những trải nghiệm.

2020

Sau đây là cách mình tổng kết năm cũ và đặt mục tiêu năm mới. Mình phát triển nó thành hai template (mẫu) bảng Trello, link ở cuối bài viết. Nếu không dùng Trello, bạn vẫn có thể sử dụng phương pháp này như dưới đây. Mình gọi nó là Reflective Self-talk.

Tổng kết năm

1. Tạo nên vài danh sách: Việc đã làm được, Việc chưa làm được – Thất bại, Việc chưa quyết định, Những cái mới xuất hiện, …
2. Chia hoạt động trong năm thành các mục nhỏ và ghi nhãn cho chúng. VD: sự nghiệp, tài chính, mối quan hệ, gia đình, sức khỏe.
3. Bắt đầu điểm qua và viết những việc mình muốn, không cần theo thứ tự. Bắt đầu từ đề mục trước. VD: Đã biết ăn bột được dán nhãn Sức khỏe.
4. Sắp xếp việc vào danh sách. VD: Đã biết ăn bột trong danh sách Việc đã làm được.
5. Nếu trong mục Việc đã làm được, hãy viết chi tiết hơn vào phần mô tả rằng bạn cảm thấy ra sao khi đạt được nó? Tự hào, cảm thấy vĩ đại không hề nhẹ thì cứ nói, đừng ngại.
6. Nếu trong mục Việc chưa làm được – Thất bại, hãy ghi một cách trung thực nhất nguyên nhân mà bạn cho là dẫn đến sự thất bại này.

Đặt mục tiêu năm mới

1. Tạo nên 2 danh sách thôi: Mục tiêu và Lý do.
2. Chia hoạt động muốn thực hiện thành các mục nhỏ và ghi nhãn cho chúng. VD: sự nghiệp, tài chính, mối quan hệ, gia đình, phát triển bản thân.
Dựa vào phần Tổng kết năm ngoái sẽ biết mình muốn tập trung vào đâu trong năm mới.
3. Viết vắn tắt mục tiêu bằng một đề mục ngắn gọn và dán nhãn. VD: Tập gym 3 lần/tuần được nhãn Sức khỏe.
3″. Có thể nhập thêm chi tiết hơn vào phần mô tả nếu muốn.
4. Ghi ra lý do vì sao chọn mục tiêu này, ít nhiều gì cũng cần ghi. Nếu mục tiêu không đủ lý do đằng sau thì chắc là nghĩ chưa đủ kỹ rồi.
5. Tiếp tục lặp lại cho đến khi hoàn thành toàn bộ danh sách nhãn.

- Mẫu bảng Trello Tổng kết năm 2019: https://trello.com/b/bT0oAtPB/2019-reflection

- Mẫu bảng Trello Đặt mục tiêu năm 2020: https://trello.com/b/SdBg7oUU/2020-goals-and-plans

Hướng dẫn quản lý công việc bằng Trello: https://thetoobluescientist.com/trello-va-kanban/

Năm mới, chúc bạn Xin gì cũng được ít nhất 20%, riêng sức khỏe thì 100% nhé.

The Too Blue Scientist